Professor Philip Zimbardo werd wereldberoemd door zijn Stanford Prison Experiment. Dat experiment maakt deel uit van zijn standaardwerken over psychologie, die studenten over de hele wereld bestuderen. Ook werd er een film over het experiment gemaakt. Zimbardo zelf studeerde summa cum laude af in de psychologie, sociologie en antropologie. Later promoveerde hij aan Yale University en werd hij hoogleraar aan Stanford University. Ook was hij voorzitter van de American Psychological Association (APA).

Zimbardo ontmoette Jules Heijneman en Kim Reuser (bedenkers van hein) tijdens een congres. Al na een kort gesprek vroeg de professor aan Jules om hein aan alle congresgangers te presenteren, als extra spreker. Zimbardo introduceerde Jules met de woorden: ‘He blew me away.’ Waarom precies?

Zimbardo: “Een van de lastigste dingen binnen organisaties is hogergeplaatste mensen vertellen dat iets wat zij belangrijk vinden, niet goed werkt. Of niet zo goed als zij dachten. Dat is écht lastig…”

“De meeste mensen voelen zich niet comfortabel genoeg om zulke ‘kritiek’ te uiten. Maar het is erg belangrijk dat ze dat wél doen, omdat die negatieve zaken anders een eigen leven gaan leiden. Daarom kun je er maar beter in een vroeg stadium van af zijn.”

“Wat me opviel: hein is een nieuwe manier om mensen in staat te stellen feedback te geven. Én een nieuwe manier voor mensen in autoriteitsposities om zich open te stellen voor opbouwende kritiek.”

Hoe werkt dat dan?

Zimbardo: “Met hein scheid je het ego van de handeling. Normaal gesproken zeg je: ‘Ik denk...’ Maar met hein ben jij niet meer degene die praat, maar is ‘je hein’ aan het woord. Op een plezierige manier bovendien. Het is een interessante manier om anderen te vertellen wat je denkt en voelt: het is niet bedreigend. En het kost je maar even om de ‘hein-taal’ te leren.”

“Mensen moeten daarnaast leren om er op een vergelijkbare manier op te reageren. Maar dat kunnen ze prima, omdat iedereen een hein heeft; iedereen heeft die innerlijke stem. Waar het op neerkomt, is dat hein egocentrische confrontaties voorkomt: hein haalt de negatieve emoties uit potentieel krachtige relaties.”

De focus van het hein-programma lag in eerste instantie bij veiligheid…

Zimbardo: “Het fysieke welzijn van werknemers is natuurlijk erg belangrijk, maar veiligheid op de werkplek zou maar één van de domeinen moeten zijn. Want hein is toepasbaar is op allerlei soorten relaties.”

Je gebruikte het woord ‘grappig’. Maar is het concept ook aantrekkelijk voor managers?

Zimbardo: ”Veel managers hebben de neiging nieuwe dingen af te wijzen, zelfs wanneer de oude dingen falen. Systemen behouden meestal hun macht door geen buitenstaanders toe te laten, en zeker geen externe kritiek. Tenzij de organisatie veel geld verliest en/of negatief in het nieuws komt.”

“Maar je wilt niet wachten tot er een ramp gebeurt. Managers moeten daarom openstaan voor nieuwe inzichten, op welk gebied dan ook. Ze willen toch niet dat mensen alleen maar gaan zitten en zeggen: ‘Dat is een leuk idee’?  Goede managers willen dat mensen zeggen: ‘We stoppen met A en beginnen met B.’”

“We hebben het hier over een spel van kaders, over verhalen creëren die het denken veranderen – en uiteindelijk het gedrag. Het hein-concept heeft echt het potentieel om dat te bereiken. Het is zó’n creatief idee. Kijk alleen al naar de naam. Ik dacht eerst dat ‘hein’ een Nederlands woord was: ‘held’ of ‘uitdaging’ of... Maar nee, het betekent niets! En dus kan het in elke taal en in elke cultuur worden gebruikt.”

Stanford Prison en het goede in de mens

Wat zou er gebeuren als je jonge mannen vrijwillig in een nagebootste gevangenis zet: twaalf als gevangene, twaalf als bewaker? Zo begon het Stanford Prison Experiment van Prof. Zimbardo. Na zes dagen was het experiment zo uit de hand gelopen, dat het voortijdig moest worden stopgezet. Het toonde aan dat het systeem waarin je functioneert zeer veel invloed heeft op je gedrag. Het experiment werd meermalen verfilmd, in 2015 met medewerking van prof. Zimbardo zelf.

Bekijk de trailer van de film

Resultaten en contact

Prof. Zimbardo benadrukte dat hij zeer benieuwd was naar de resultaten die hein boekt binnen organisaties. Die resultaten staan onder meer op de hein-website, in interviews met managers en directeuren die met hein werk(t)en, en uiteraard de effecten daarvan ondervinden. Maar die interviews waren ten tijde van de ontmoeting tussen hein en Zimbardo alleen in het Nederlands beschikbaar, waardoor ze voor de hoogleraar niet toegankelijk waren. Hij gaf bovenstaand interview puur op basis van zijn kennismaking met het concept, zonder informatie te hebben over vervolgtrajecten die de effecten van hein blijvend verankeren in de organisatie.

Prof. Zimbardo en het hein-team hebben afgesproken om contact te houden. Zijn Heroic Imagination Project (HIP) is bezig met de oprichting van een Nederlands filiaal. HIP is vooral gericht op de onderwijswereld, hein op alle sectoren.

Click to read article in English (pdf)